Almost Nature door Gerco de Ruijter
Gerco de Ruijter (1961) fotografeerde abstracte landschapsbeelden van bovenaf, lang voordat de drone zijn opmars maakte. Het boek ‘Almost Nature’ laat gebundeld werk zien van de fotograaf die sinds 2003 foto’s maakt vanuit de lucht met behulp van hengels en vliegers. Onder de titel ‘Extended view’ komt zijn nieuwe boek en rijke oeuvre samen in een expositie, te zien in galerie van Kranendonk in Den Haag.
Het werk van de Ruijter laat zich het best omschrijven als een zoektocht, zowel naar het pure natuurlijke landschap als naar het volledig gecultiveerde landschap en alle gradaties daartussenin. “Ik ben op zoek naar de ordening in het landschap door de natuur zelf, bijvoorbeeld door erosie of verloop van tijd, maar ook naar de gestructureerde ordening die de mens erin aanbrengt.’’ Almost Nature bevat abstracte beelden dichtbij huis, zoals de boomkwekerijen bij het Nederlandse Boskoop, maar ook werk gemaakt in Dubai, IJsland en de Verenigde Staten. “In New Mexico ben ik bijvoorbeeld in een woestijngebied geweest waar ik ordeningen heb gefotografeerd die op een natuurlijke wijze zijn ontstaan.’’
De abstracte beelden van de Ruijter zijn vaak een spel met de toeschouwer waarin de herkenbaarheid van de foto een rol speelt. “Als kijker moet je telkens opnieuw je positie bepalen ten opzichte van het afgebeelde landschap. Waar kijk ik nu eigenlijk naar?’’
Vlieger
De gemaakte foto’s van de Ruijter variëren van 10 tot 100 meter vanaf de grond. Bij de vlieger hangt de camera loodrecht naar beneden aan een lange slinger om de bewegingsonscherpte zoveel mogelijk te beperken. ‘’De bewegingen die de camera maakt zijn daardoor trager. Als de camera toch nog teveel draait door de wind kan bewegingsonscherpte nog wel eens voorkomen. Ik moet mijn hoofd er altijd goed bijhouden en de vlieger in bedwang zien te houden. Maar als de camera redelijk stil hangt, dan weet ik dat ik een scherpe foto heb.’’
In het begin was het een hoop uitzoekwerk met veel trial and error vertelt De Ruijter. “Je raakt natuurlijk wel eens een camera kwijt en in het begin was het zoeken naar hoe je de camera gaat bedienen.” Voor die bediening gebruikt hij nu een radiografische afstandsbediening, zodanig aangepast dat hij in contact staat met de analoge camera; meestal een Fuji 6×4.5 waarmee hij 32 opnames kan maken.
Praktische voorwaarden
De Ruijter rijdt veel rond, op zoek naar interessante plekken om zijn vlieger op te laten. Zijn manier van werken schept daarbij wel veel praktische voorwaarden. “Toestemming vragen hoort er vaak ook bij, want ik loop bijna altijd wel op het land van iemand. Daarnaast ben je afhankelijk van de windrichting om een foto te kunnen maken. Ik maak meestal een lijstje van plekken waarbij ik bijvoorbeeld noteer dat de wind uit het oosten moet komen als ik er nog eens terug naartoe wil. En daarna is het kiezen welke vlieger ik gebruik. Als het hard waait gebruik ik een kleine vlieger en als het bijna niet waait dan gebruik ik een grote vlieger van zo’n 12 vierkante meter. Het is natuurlijk frustrerend als het door een van die randzaken niet lukt. Maar ik kom dus op genoeg plekken waar ik wel mooie beelden kan maken die vrij uniek zijn. Het heeft me in de afgelopen jaren genoeg opgeleverd om er op deze manier mee door te gaan.”
De Ruijter houdt vast aan zijn eigen systeem, ondanks dat hij van alle kanten opmerkingen over drones naar zijn hoofd geslingerd krijgt. Waarom hij toch geen drones gebruikt, is zo’n beetje de meest gestelde vraag als ze hem in de weer zien met een vlieger. “Deze werkwijze bevalt mij nu eenmaal goed, het werkt voor mij.’’
Vliegende start
De allereerste keer dat de Ruijter zich met vliegerfotografie bezig houdt, voert terug naar zijn studietijd op de kunstacademie in Rotterdam. Als student wilde hij iets abstracts maken. Hiervoor bedacht hij dat een foto genomen vanuit de lucht van het landschap een mooi beginpunt zou zijn om op voort te borduren, als voorstudie op een schilderij. “Ik wilde graag iets abstracts maken, maar het moest wel voortkomen uit de zichtbare werkelijkheid. Ik woonde in die tijd op een boerderij. Ik dacht, als ik fotografeer vanuit de lucht dan kan ik de patronen van slootjes mooi weergeven en heb ik een mooi uitgangspunt om vanuit te tekenen en schilderen. Op een gegeven moment kwamen er zulke mooie kleine details in de foto’s terecht, zoals een zwaan die laag over het land vloog. Het lukte me niet goed om dat soort details te verwerken in mijn schilderwerk. Toen zei een docent op een gegeven moment tegen me ‘waarom is de foto niet gewoon het werk?’ Dat was wel een eyeopener voor me. Uiteindelijk ben ik toen afgestudeerd met een serie kleine zwart-wit beelden genomen vanuit de lucht met een vlieger.’’
Hengel
“Als ik door mijn eigen historie blader in het boek dan ben ik in de loop der tijd wat dichter op het landschap gaan zitten; letterlijk qua meters in hoogte, merkt de Ruijter samenvattend op. ”Naast de vlieger ben ik namelijk ook een hengel gaan gebruiken waar ik een zelfgebouwde camera op heb gezet. Het geeft me wat meer controle, dan op grote hoogte te fotograferen met een vlieger. Daar ben ik meer afhankelijk van toeval. Met een hengel kan ik beter inschatten wat er zich binnen het gezichtsveld van de camera afspeelt.’’ Zo heeft de Ruijter een spruitjesveld gefotografeerd vanaf zo’n 10 meter hoogte. Dit keer geen vierkant formaat zoals gebruikelijk, maar een breed panoramisch beeld. “Dit grote werk van mij hangt nu in het fotomuseum in Den Haag, als onderdeel van de tentoonstelling ‘Avonturen op het land’. Je ziet een spruitjesveld in drie opnames die ik naderhand aan elkaar geplakt heb.’’
De bewerking in zijn fotografie beperkt zich normaliter tot kleurcorrectie en het bijsnijden van zijn geschoten beelden tot vierkant formaat, waardoor hij er letterlijk alle kant mee op kan. ‘’Een vierkant beeld heeft geen boven of onderkant, ik kan blijven kantelen met het beeld. Composities die ik 90 graden draai kunnen daardoor nog beter worden.’’
-De tentoonstelling ‘Extended view’ bij Galerie Van Kranendonk in Den Haag loopt t/m 6 februari 2016.
–Meer informatie over het boek en expositie
