Koos Breukel exposeert met jeugdige portretten
Gierende hormonen, een scala aan uitbundige emoties en een zoektocht naar identiteit. Het leven van opgroeiende jongeren is soms een hoop gepuzzel. Die puzzel probeert portretfotograaf Koos Breukel (1962) niet op te lossen, maar juist te vangen op beeld. Hij put met zijn samengestelde expositie ‘Jeugd’, uit zijn rijke archief en vult dit aan met nieuw werk, nog te zien tot 29 november op de fotomanifestatie in Enschede.
Met ‘Jeugd’ stelt Breukel een grote verscheidenheid aan portretten tentoon. Bewust gaan werken aan een reeks jeugdige portretten is hij niet. Het kwam op zijn pad. Het past bij Breukels intuïtieve manier van werken. De serie ‘Jeugd’ is daarom deels een greep uit zijn oeuvre als begenadigd portretfotograaf. Zo maken enkele portretten van zijn eigen kinderen, studenten aan wie hij les gaf aan de Rietveld Academie (1992-2003) en andere jeugdige ‘passanten’ in zijn leven, onderdeel uit van de expositie. Het aandeel van nieuwe beelden is alsnog wel groter, volgens Breukel.
Nieuw werk, geselecteerd voor de samengestelde serie zijn:
-Portretten van jongeren op Lowlands, gemaakt in een mobiele studio.
-Portretten van jongeren op de Volendamse kermis, gemaakt in een mobiele studio.
-Portretten van jongeren met brandwonden, gemaakt in samenwerking met de Nederlandse Brandwonden Stichting.
-Portretten van scholieren tussen de 12-18 jaar, voor het vakblad ’van twaalf tot 18’.
-Overige portretten van bekende jongeren, zoals Roxeanne Hazes, gemaakt voor het tijdschrift LINDA.
Breukel werkt alweer zo’n jaar of acht met een Phase One, met een digitale achterwand van Hasselblad. In zijn mobiele studio gebruikt hij een Hasselblad camera.
Over de inhoud van ‘Jeugd’
Breukel: ‘’De geportretteerden zijn jongeren, in de leeftijdscategorie van, pak ‘m beet, 12 tot 25 jaar. Het is een groep die in een onrustige levensfase zit. Ik heb jongeren gefotografeerd die op dat moment kwetsbaar waren. Zoals een meisje met boulimia dat ik portretteerde. Of bijvoorbeeld jongeren met brandwonden die zich wilden laten vastleggen met alles wat ze dan al hebben meegemaakt. Dat zijn mensen die een lijdensweg hebben ondergaan en er op een bepaald moment weer de schouders onder zetten en doorgaan met leven. Daar heb ik respect voor. Mijn fascinatie voor ‘overlevers’ is daarmee altijd een terugkerend thema in mijn werk. Kortom: Ik heb jongeren gezien die zich diep van binnen heel ongelukkig voelen, maar ook jongeren die in een euforische stemming verkeerden. Wat je in ieder geval voelt is de zoektocht. Je voelt dat de hormonen opspelen en dat ze werken aan een imago. Dat zie je terug in de foto’s. Het zijn eigenlijk veredelde identiteitsfoto’s waarin een hoge dosis van suggestie zit. Dat maakt het spannend omdat je niet precies weet hoe je het als kijker ervaart. De beste portretten creëren dat bij de kijker.
Over het algemeen geldt bij goede portretfoto’s dat de ontmoeting bijzonder was. Er zit een raadsel in, een puzzel die je als kijker moet proberen op te lossen. Dat maakt de foto goed. Een portret moet voor mij meer zijn dan sec de beeltenis van de persoon. Het moet dezelfde nieuwsgierigheid opwekken die de fotograaf zag tijdens het maken van de foto. Of de foto’s intens te noemen zijn? Ja, dat zou kunnen. Hoe je het als kijker ervaart en wat je er dan uithaalt, is ook afhankelijk van de stemming waarin je zelf verkeert. Neem de Mona Lisa. Daarin zie je eerder een glimlach als je zelf ook vrolijk bent.’’
Op de expositie is een aantal uitvergrote portretten te zien, waaronder het grote portret van Mees Jongema, waarmee Breukel de portretprijs van 2010 won. ‘’Mees was op het moment van de foto net terug van een festival. De hort op geweest en compleet uitgewaaid, dat is hem af te zien. Ik ben blij met dit beeld. Ik vind het een zeer krachtig portret, dat niet mag ontbreken in deze expositie.’’
Omstandigheden bij het maken van een portret
Breukel staat erom bekend dat hij zijn modellen voor de lens bewust niet op hun gemak stelt. Dat was bij de portretten van jongeren niet anders. ‘’Ze gaan zitten en daarmee is het wel ongeveer gezegd. Ik ga ze niet in allerlei bochten wringen en houdingen laten aannemen. De jongeren op Lowlands en in Volendam heb ik bewust laten ‘stuiteren’, want dat levert de beste portretten op. Het portretteren van jongeren is eerder makkelijker dan moeilijker. Het is makkelijker om uit een scala van emoties bij puberende jongeren iets boeiends te halen, dan wanneer je bejaarden gaat fotograferen in een verpleegtehuis.”
Hoe een portret uiteindelijk wordt ligt voor een groot deel aan de omstandigheden waarin het gemaakt wordt, volgens Breukel. ‘’Op de kermis in Volendam heerst er natuurlijk in een andere sfeer, dan op een normale dag op school bijvoorbeeld. Dan heb je een hele andere stemming te pakken. Daarnaast heb je ook nog te maken met de stemming van mij als fotograaf. Mijn portretfoto’s gaan altijd over een ontmoeting van twee mensen en wat daar vervolgens gebeurt.’’
Volendamse kermis
De aanleiding voor Breukel om jongeren in Volendam te fotograferen, was de dood van een jongen daar, veroorzaakt door drugs. ‘’Volendam was een plek waar de jeugd aan het ontsporen was. Ik wilde zien hoe zij met elkaar omgingen en de kermis beleefden, als 1 hechte gemeenschap. Ze waren vrij open over het drugsgebruik en werden er misschien ook wel heel open door. Duidelijk was in ieder geval dat sommige jongeren onder invloed waren van alcohol en drugs waren bij het maken van die foto’s. Soms waren ze er zich misschien niet heel bewust van dat ze geportretteerd werden. Ik heb ze wel eerst een quit-claim laten tekenen. Uiteindelijk heb ik uit deze sessie twee beelden geselecteerd die nu tussen de andere jongeren hangen in expositieruimte.’’
‘Jeugd’ is tot 29 november te zien in de TETEM kunstruimte in Enschede, als onderdeel van de Fotomanifestatie, georganiseerd door fotogalerie Objectief.
Meer informatie: fotogalerie-objectief
