Warmte maakt portretten zichtbaar
De Rotterdamse kunstenares Carina Hesper is een crowfundingactie gestart om haar boek ‘Like a Pearl in my Hand’ te financieren. Een bijzonder boek met portretten van blinde en slechtziende weeskinderen in China. De foto’s zijn bedekt met een zwarte thermografische inkt. Deze inkt wordt onder invloed van warmte transparant. Door je handen op de zwarte bladzijden te leggen, verschijnt het portret en zie je, afhankelijk van de temperatuur, de hele plaat of slechts een glimp.
“Het idee ontstond in 2012,” vertelt Hesper. “Ik verbleef toen als artist in residence in China. Eigenlijk was ik er voor een ander project. Ik wilde een onderzoek doen naar gezichtsexpressies van Chinezen. In het Westen hebben we altijd het idee dat zij geen expressies hebben en allemaal op elkaar lijken. Het grappige is trouwens dat Chinezen hetzelfde zeggen over Europeanen, wij lijken in hun visie ook allemaal op elkaar.”
Naast dit project, deed Hesper voor haar vertrek naar China ook research naar thermografische inkt. “Een vriendin van mij had vroeger een beker met een berg erop. Als er een warme drank in de beker werd geschonken, dan veranderde de afbeelding van een berg- in een vuurspuwende vulkaan. Jaren later praatte ik met iemand over die beker en die wist te vertellen wat voor inkt voor die beker is gebruikt. Ik heb meteen een aantal zwarte monsters besteld en ben gaan experimenteren.”
Ontmoeting
Het idee om blinde en slechtziende weeskinderen te fotograferen ontstaat vanuit een ontmoeting. “Voor een ander project, Pigment, zou ik een Albinomeisje fotograferen. Ik stond haar op te wachten bij de tramhalte. Ondanks dat ze maar 5 procent zicht had, liep ze heel zelfverzekerd de tramhalte af. Tijdens het fotograferen vertelde ze me hoe moeilijk het was om uit te leggen wat ze wel en niet zag, zelfs aan haar zus. Op dat moment had ik echt een soort ‘Willy Wortel –moment’ in mijn hoofd en wist ik wat ik wilde doen.”
In een gesprek met een andere Nederlandse ‘in residence’, wordt ze gewezen op het Bethel weeshuis bij Beijing. “Het weeshuis, opgezet door een Frans echtpaar, vangt kinderen met een visuele beperking op. Als gevolg van de eenkindpolitiek in China belanden kinderen met een handicap vaak in weeshuizen.”
“Ik werd echt geraakt tijdens mijn eerste bezoek aan het weeshuis. Je hebt daar toch bepaalde verwachtingen van, maar in dit weeshuis was gelukkig alles goed geregeld. Tijdens mijn eerste bezoek in 2012 had ik niet veel tijd. In 2013 ben ik teruggegaan om alle kinderen te portretteren. In het begin was het heel heftig om zoveel kinderen met een beperking te zien. Maar hoe langer je blijft, hoe meer je ziet dat het ‘gewoon’ kinderen zijn, die spelen en helemaal niet bezig zijn met hun beperking. Op een gegeven moment kijk je niet meer naar de beperking, maar naar de kinderen en hun unieke karakters. Het jongetje met de meest heftige uiterlijke aandoening, een open gehemelte, blijkt dan ook diegene te zijn met de meeste bravoure en de grootste glimlach.”
“Mensen hebben bij dit soort onderwerpen toch een gevoel van dat het ver van hen afstaat, omdat het aan de andere kant van de wereld gebeurt. Door de warmtegevoelige inkt moeten mensen fysiek een verbinding met het werk aangaan. Ze kunnen niet wegkijken. Bij eerdere exposities legden mensen vrij gedachteloos hun hand op het werk, zonder bezig te zijn met de vraag wat voor ‘shockerende’ beelden ze misschien te zien zouden krijgen. Dat vind ik mooi aan dit werk: mensen moeten moeite doen om het portret te zien. Daardoor komt het werk ook extra bij hen binnen. Blinden tasten iemands gezicht af om te kunnen ‘zien’, de kijkers doen nu hetzelfde.”
Zwarte bladzijden
De warmtegevoelige inkt is heel gevoelig voor UV-licht. Een boek, afgesloten in een doos, is daarom de ideale kunstvorm dit project. “Ook van een designerkant vond ik dat mooi. Het is een boek met alleen maar zwarte bladzijden, die pas onder invloed van warmte veranderen.”
Een inkt die vanaf 25 graden transparant wordt, reageert het best in combinatie met de aanraking van de handen. “Dat was een kwestie van onderzoek doen. Bij een temperatuur van 37 graden, je lichaamstemperatuur, gebeurde er helemaal niets als je het werk aanraakte. 25 graden bleek de beste temperatuur te zijn. De temperatuur in de ruimte waar je het boek bekijkt, bepaalt mede of en hoeveel je van de afbeelding ziet, en hoe lang dat duurt. Wat je ziet is voor iedere persoon weer anders. Niet alleen de temperatuur van de hand en de ruimte varieert, maar ook de manier waarop je die hand op het werk legt en het feit dat iedere hand uniek is, bepaalt wat je ziet.”
Hoe lang precies de inkt zijn werking houdt, is lastig te zeggen. “Ik denk dat de foto’s in het boek zo’n tien jaar hun werking zullen houden, al kan ik daar geen garantie op geven. Dit heeft te maken met hoe de koper met het boek omgaat. Zodra de werking van de inkt minder wordt, blijft de foto steeds zwarter, waardoor er minder van het portret te zien zal zijn. Het boek leeft als het ware en het is telkens weer een verassing wat je ziet. Het is een mooie verwijzing naar de kinderen; alsof je steeds minder gaat zien doordat de pagina’s steeds zwarter worden.”
Kostbaar
Het maken van het boek is een kostbare aangelegenheid. In de winkel kost het boek straks 259 euro. Dit heeft vooral te maken met de extreem hoge kosten voor de inkt. Om het boek te laten vervaardigen, heeft Hesper eerst naar subsidiemogelijkheden gekeken. Jammer genoeg werd dat geen groot succes, maar gelukkig kunnen via een crowdfunding alsnog de benodigde financiële middelen worden verworven. Met behulp van Kickstarter moet 30.000 euro van de productiekosten worden gefinancierd. De actie is 8 oktober van start gegaan, World Sight Day, en loopt tot 7 december 2015. Binnen deze tijd moet het totaal bedrag worden opgehaald.
Hoe gaat de actie tot nu toe? “Het loopt nog niet zo hard als ik had gehoopt. Maar het is een kostbaar boek, dus mensen hebben even de tijd nodig om over de aanschaf na te denken. Dat betekent dat ik er keihard aan moet trekken, maar ik heb er wel een goed gevoel over. Het boek is bijvoorbeeld een mooi relatiegeschenk en in die zin ook voor bedrijven interessant.”
Belang promotie
Het promoten en werven is wel een andere tak van sport. “Ik ben inmiddels al best wat jaren als kunstenaar bezig en onderken het belang van goed management en pr. Toch is het best spannend om mensen te benaderen die je niet goed kent. Soms moet je wel tien keer per dag over jezelf en je angsten heen stappen. Ondernemerschap als kunstenaar is bijna belangrijker dan het werk dat je maakt. Natuurlijk moet je werk goed zijn, maar zonder ondernemerschap red je het niet. Leuk vind ik dat je door deelname aan bijvoorbeeld de Museumnacht (de portretten uit de serie zijn in Rotterdam getoond tijdens de Museumnacht bij het Oogziekenhuis) en de crowdfundingactie een heel breed publiek bereikt.
De crowdfundingactie zorgt enerzijds voor een hoop onrust. “Gaat het wel lukken om binnen de zestig dagen het geld binnen te krijgen, vraag je je af. Je gaat toch de dagen aftellen. Anderzijds is die onrust ook positief. Je weet wat je te doen staat. En als iemand dan opeens tien boeken bestelt, krijg je weer een boost energie.”
De actie is hier te volgen. Het ondersteunen van het project kan al vanaf 10 euro. Ook zijn vanaf 45 euro prints te bestellen. Tevens is een beperkt aantal boeken te bestellen met een korting van 25 procent. In het boek is een tekst opgenomen van Hannes Wallrafen. Mocht de actie niet lukken, dan krijgen deelnemers hun geld terug. Meer informatie: www.carinahesper.nl.
