Bedrieglijke kalmte van de natuur
Met een kat en een bestelbus met een kraan trok Claudius Schulze vijf jaar lang door Europa. Hij fotografeerde de Europese verdedigingswerken – werken die ons moeten beschermen tegen de kracht van natuur en ons moeten behoeden voor rampen. Duinen, dammen en onze eigen Neeltje Jans: het zijn voorbeelden van hoe cultuur en natuur naadloos in elkaar overgaan. Hij maakte idyllische, pittoreske plaatjes van de natuur met onze verdedigingswerken om daarmee de discussie op gang te helpen en antwoord te krijgen op de vragen: ‘Hoe zorgen we ervoor dat het hier veilig blijft? en ‘Hoe kunnen we mensen in de rest van de wereld behoeden voor rampen?’
Het idee voor de serie State of Nature kreeg hij via zijn zus, een geografe. “Binnen de wetenschap kijken ze heel anders aan tegen klimaatverandering dan in de media. In de media gaat het erover of deze wordt veroorzaakt door de mens en hoe we dit probleem kunnen oplossen. Wat je er ook van vindt, onze ‘verdedigingswerken’ zijn er niet voor niets. Er bestaat een risico op bijvoorbeeld overstromingen, daarom worden dijken verstevigd en kunstwerken gebouwd.”
“Het eerste kunstwerk dat ik heb gefotografeerd is de Oosterscheldekering. Ik woonde destijds in België. Het deed me realiseren dat dit soort kunstwerken onderdeel zijn van het landschap, in plaats van dat het indringers zijn. Ze kunnen bovendien van een bepaalde schoonheid zijn. Denk maar aan een dam in een berglandschap. Dankzij de dam schittert het water in de zon. En de kunstwerken zijn soms zelf een toeristische attractie, zoals de Neeltje Jans. Veel van de verdedigingswerken zijn gebouwd op prachtige plekken, zoals langs de kust of in de bergen.”
Marketing-perspectief
“Bij dit project wilde ik iconische platen maken van het Europese landschap. Dat heb ik gedaan vanuit een soort marketing-perspectief, eigenlijk zoals de natuur in Europa vaak wordt weergegeven. De beelden doen bijna romantisch aan, zijn soms zelfs een beetje kitscherig. Daarmee bouw ik voort op de visuele taal die mensen begrijpen. In Europa is de natuur kalm en getemd, tenminste, zo denken Europeanen. Ze zijn vergeten dat de natuur ook wild en ongecontroleerd kan zijn. Het lawine-jaar in 1951, toen driehonderd mensen omkwamen door lawines en de watersnoodramp in 1953 liggen ver achter ons en zijn vergeten. Bovendien zijn er allerlei maatregelen genomen om dit soort rampen te voorkomen. Met dit project wil ik de discussie oproepen en vragen beantwoorden als ‘Hoe blijven we ook in de toekomst veilig met het oog op de klimaatverandering?’ en ‘Hoe behoeden we mensen in de rest van de wereld voor natuurrampen?’
“Terwijl wij in Europa nog relatief veilig zijn, wordt de rest van de wereld hard getroffen. De betrekkelijk kleine rampen in Europa krijgen echter veel meer aandacht, denk maar aan de lawine in Italië, waardoor 29 mensen zijn omgekomen. Een natuurramp in Azië die veel meer levens eist, is minder in het nieuws.”
Vervolgproject
Is dat wellicht een geschikt vervolgproject? Laten zien hoe landen buiten de westerse wereld met de rampen omgaan? “Daar heb ik wel over nagedacht, maar het antwoord is ‘nee’. Een fotograaf uit Kashmir zelf kan dat beter laten zien.”
Dit jaar verschijnt een boek over het project. Schulze is daarvoor een actie op Kickstarter begonnen. Doel is om 17500 euro bij elkaar te krijgen. Daarnaast heeft hij meegedaan op Docking Station. Deze organisatie zet zich in om visuele verhalenvertellers te ondersteunen, zodat hun verhalen vertelt kunnen worden. Daartoe worden kunstenaars en fotografen in contact gebracht met een netwerk van creatievelingen en mensen uit het bedrijfsleven. “Dit project leent zich voor verschillende soorten exposities, ook buiten de geijkte fotografie-musea. Juist op minder voor de hand liggende plekken of als pop-up expositie kan ik een grotere doelgroep bereiken, dat vind ik belangrijk bij dit project.”
Onderzoeker
Schulze is naast fotograaf onder meer docent. Ook is hij onderzoeker. “Onderzoeker, dat ben ik onder andere in mijn fotoprojecten. Waar sommige fotografen ergens naartoe gaan om daar alles te ondergaan en te reageren op wat ze zien, bereid ik alles grondig voor. Ik begin achter de computer, doe onderzoek en bedenk wat voor beelden ik wil maken. Vervolgens is het wachten op mooi licht.”
“Naast onderzoek in mijn fotografie, doe ik promotieonderzoek naar big data en social media. Daaruit vloeit wellicht ook een nieuw project voort. Het idee is om de sociale veranderingen in de maatschappij na de start van de economische crisis in 2008 in beeld te brengen. Maar dat is nog geen uitgewerkt plan.” Meer informatie: http://claudiusschulze.com.
