Geen onschuldig blondje, maar nieuwe helden
De onderzoeker, de held en de onschuldige: drie van de in totaal twaalf archetypes van de psycholoog Carl Gustav Jung. De psycholoog gebruikte de archetypes in zijn theorie van de menselijke psyche. Jung was van mening dat deze archetypes symbolische figuren zijn die mensen van over de hele wereld op een of andere manier onbewust begrijpen. De archetypen staan voor onze diepe menselijke motieven, ontstaan in de loop van onze evolutie. Fotografe Stephany Caparn liet zich inspireren door de archetypes en gaf ze een andere invulling dan gebruikelijk. Haar werk is tot en met 3 maart 2019 te zien in Villa Mondriaan, Winterswijk.
In de serie ‘Nobody Sees a Flower Really’, die ze maakte voor haar afstuderen aan de Willem de Kooning Academie, speelt Caparn met de archetypes. Ze wil ze een meer hedendaagse en diepere betekenis geven. “Ik zag hoe deze archetypes aanleiding kunnen geven tot het ontstaan tot stereotypen. Bijvoorbeeld vanwege de type mensen die bij elk archetype worden afgebeeld. Ik heb ervoor gekozen de archetypen nieuw leven in te blazen, door ze een ander uiterlijk te geven.”
Zachtaardig
“Het archetype ‘de zorgzame’ wordt meestal afgebeeld als zachtaardige vrouw,” geeft Caparn als voorbeeld. “De onschuldige wordt geportretteerd als blonde vrouw. De held heeft in films en series een stoer imago. Ook heeft deze vaak een cape, denk maar aan Superman of Batman. De archetypes zijn uit verschillende lagen opgebouwd. Deze lagen heb ik onderzocht. Welke elementen horen volgens ons bij de archetypen? Op welke manier worden ze meestal verbeeld? Ik heb mensen in mijn omgeving en via social media bevraagd. Ik wilde weten hoe mensen op de archetypes reageren.”
Discriminatie
Vervolgens dacht ze na over hoe zij de archetypes wilde neerzetten. Ze koos acht archetypes uit, waar ze een eigen draai aan gaf. “Voor de onschuldige heb ik voor een borst voedende vrouw gekozen. Ze heeft een baby op haar arm en één borst is ontbloot. Anno 2018 is er nog steeds sprake van borstvoedingsdiscriminatie. In de maatschappij zien we overal borsten, maar dan alleen op een seksuele manier. Wanneer het gaat om de voedende functie van borsten, dan wordt dit veel minder geaccepteerd. Op het in het openbaar borstvoeding geven rust een taboe. Wat dat betreft lijkt onze maatschappij steeds preutser te worden. Wellicht wordt dat in de hand gewerkt door social media. Ook daar heerst een dubbele moraal. Mannen in ontbloot bovenlijf mogen wel, maar foto’s waarop vrouwen geen top dragen, worden direct geblokkeerd. In de kunst zien we juist wel weer ontblote borsten. Ik vond het overigens zelf ook wel spannend om een vrouw met ontblote borst te fotograferen. Ik was benieuwd wat voor reacties het zou oproepen bij de kijkers, zou ik mensen afschrikken?”
Zwangere vrouw
De magiër wordt door Caparn verbeeld met een zwangere vrouw, de buik ontbloot. “De zwangere vrouw staat voor mij voor de oerbron, de magie en kracht van het leven.” De onderzoeker is in werkelijkheid de Rotterdamse ambassadeur van de Gay Pride. “Hij is iemand die de grenzen onderzoekt.” Het thema homoseksualiteit komt terug in de foto van de geliefden. Daarin heeft Caparn ervoor gekozen om niet man en vrouw, maar twee mannen te fotograferen. “Deze foto is een reactie op de ophef die de campagne van Suitsupply veroorzaakte. Daar waren twee zoenende mannen te zien. Bushokjes met de poster werden zelfs vernield. Ongelofelijk, voor een land dat als eerste het homohuwelijk mogelijk maakte.”
Feministe
Als held koos ze niet voor een mannelijke spierbundel, maar voor een zwarte feministe en activiste. “Ze vraagt aandacht voor haar afkomst, probeert mensen bewust te maken van de rol van Nederland in de slavernij. De jas over haar schouders is haar cape.”
Modefotografie
Caparn ziet zichzelf onder meer als modefotografe. Ze laat zich daarbij inspireren door de gestileerde werken uit de Renaissance. In haar foto’s kiest ze voor rustige poses en plooien in de kleding die het lichaam en de beweging, in plaats van het decoratieve effect benadrukken. In haar afstudeerserie is de liefde voor mode zeker terug te zien, maar de serie gaat veel dieper dan de gangbare modefotografie. “Ik vind het concept heel belangrijk. Daarom vind ik lastig om te bepalen wat ik ben: een modefotograaf of een visual storyteller? Misschien is deze omschrijving het beste: ik gebruik mode om mijn verhaal te vertellen.”
Godinnen
Voor dat verhaal en haar werkwijze bestaat interesse. Naast de expositie in Villa Mondriaan heeft ze net een opdracht afgerond voor het Wereldmuseum in Rotterdam. “Hierbij kreeg ik de vrije hand. Ter inspiratie ben ik eerst in de collectie van het museum gedoken. Daarin vond ik een aantal voorbeelden van mythische godinnen. De godinnen heb ik vertaald naar onze tijd.” Ook in deze serie speelt het vrouwelijk naakt en hoe we hiermee omgaan, een rol. “Ik heb vier Rotterdamse vrouwen die ik van de straat heb geplukt, omgetoverd tot godinnen.”
Stigma’s
De fotografe wil met haar foto’s mensen bewust maken van bestaande stigma’s en stereotypen, en deze helpen doorbreken. Ze kijkt onder meer kritisch naar de positie van de vrouw in de maatschappij. Zelf ervaart ze het vrouw zijn als een kracht. “Ik heb niet te maken met discriminatie, in tegendeel. Ik word juist gehoord. Ik vind het ook belangrijk om als alleenstaande moeder en fotografe te laten zien dat het moederschap niet het einde van je carrière betekent: je kunt nog steeds doen wat je wilt.”
Meer informatie: http://studiostephanycaparn.com/
