De kleurrijke wereld van Burkina Faso
Sinds 2007 reist fotograaf en docent David Pace naar Burkina Faso. Daar documenteert hij het alledaagse leven in het dorp Bereba. Het werken in de steengroeve, de landbouw, de kleuren op de wekelijkse markt en de dansavond op vrijdag. “Met mijn werk wil ik een ander beeld van Afrika laten zien. Een positief beeld, van een weliswaar simpel, maar toch betekenisvol leven.”
De eerste reis in 2007 naar Burkina Faso maakte Pace op uitnodiging van twee collega’s. “Ik had al veel gereisd, onder meer naar Europa, Japan en Amerika, maar was nog nooit in Afrika geweest. Ik ging er met een open blik, vol nieuwsgierigheid, naartoe. Ik had geen idee van het leven in een dorpje in hedendaags West-Afrika. Het was geen gemakkelijke reis. Het was extreem warm en de wegen – als die er al waren – waren slecht. Ook was er geen elektriciteit of water. Nog lastiger was het om niet te kunnen communiceren met de mensen. De voertaal is Frans, een taal die ik niet beheers. Ondanks al deze hindernissen waren de mensen buitengewoon vriendelijk: heel gastvrij, geduldig, nieuwsgierig en met gevoel voor humor. Overal waar ik keek zag ik kansen wat betreft de fotografie. Mijn bewondering voor en vriendschap met de inwoners van Bereba doen me elk jaar terugkeren naar het dorp.”
Leven met seizoenen
“Bereba is een van de grotere en belangrijkere dorpen in de regio. Het is een landbouwgebied. Het dagelijks leven hangt sterk samen met de wisseling van de seizoenen. In de lente en zomer worden gewassen geplant, in de herfst wordt geoogst. In de winter zijn er allerhande ceremonies en festiviteiten in aanloop naar de regentijd. Veel van de werkzaamheden worden met de hand gedaan, al komen er steeds meer machines, zoals tractoren. Er zijn tegenwoordig ook motoren en brommers, een klein aantal auto’s, veel radio’s en generatoren en zonnepanelen die voor licht en elektriciteit zorgen.”
Ook de kleding en muziek zijn veranderd. “Een van de grootste veranderingen is het gebruik van de mobiele telefoon. In 2007 had niemand een mobieltje. In 2008 werd de eerste toren gebouwd en kregen de eerste bewoners een mobieltje. Nu staan er twee torens in het dorp en heeft bijna iedereen een of meer telefoons.”
Vrienden
“De dorpsbewoners zijn geweldig. Eenmaal terug in mijn woonplaats onderhoud ik contact met ze via Facebook, Messenger of via de e-mail. Ik zou mezelf niet als een van hen omschrijven, maar als ik daar ben neem ik wel deel aan het dagelijks leven. Dat betekent bijvoorbeeld meedoen aan de dansen en rituelen op vrijdagavond en het bezoeken van de wekelijkse markt. Daarnaast heb ik vrienden in het dorp. Ik ben me desondanks altijd bewust van het verschil in onze situatie. Ik heb een paspoort en een retourticket waarmee ik naar Amerika kan reizen. De meeste dorpsbewoners hebben of geen middelen of geen papieren die het mogelijk maken om het land te verlaten. Als ik daar ben voel ik me volledig geaccepteerd als dorpslid. Daar ben ik heel dankbaar voor.”
Oranje
“Naast landbouw, verdienen inwoners hun geld met het zoeken naar goud en het werk in de steengroeve. De Karaba steengroeve ligt op een kleine afstand van het dorp. In de zomer en herfst is de groeve aan het oog onttrokken door hoge maïsplanten. In de winter kun je de groeve van een afstandje zien. Wanneer je dichterbij komt, valt de diepe oranje kleur op. Aan het einde van de dag zorgt het gouden licht van de zon ervoor dat het hele gebied oranje oplicht. De schaal van de groeve is enorm. Het is moeilijk te bevatten dat alle lijnen en patronen die je ziet door mensen zijn vervaardigd. Omdat het werk in de groeve doorgaat, blijft deze veranderen. Elk jaar ontstaan er nieuwe formaties, terwijl andere verdwijnen. Het is als een eeuwigdurende kunstinstallatie die blijft verbazen en fascineren.”
Tempels van Ankhor
“Lateriet, de steensoort die Karaba zijn unieke uiterlijk geeft, bevat hoge gehaltes aan ijzer en aluminium. Oxidatie zorgt voor de rood-oranje kleur. Met deze steen zijn meer dan duizend jaar geleden ook de tempels van Ankhor gebouwd. De steen is extreem hard en duurzaam en wordt onder meer gebruikt voor het bouwen van woningen.”
Lucratief beroep
“Qua fotografie ben ik zowel geïnteresseerd in de groeve als de mannen die er werken. Het ‘maken’ van de stenen is een hooggewaardeerd beroep in Burkina Faso. Iedere man werkt voor zichzelf en verkoopt de stenen aan zijn eigen klanten. Er is een constante vraag, dat maakt het een lucratief beroep. Een stenenmaker verdient gemiddeld twee tot vier keer het gebruikelijke loon. Ze hebben genoeg geld om fietsen of motoren te kopen en mooie kleding. Elke ochtend komen ze in hun goede kleding naar de groeve en daar kleden ze zich om in hun werkkloffie. Hun gescheurde en door het stof gekleurde werkkleding laten ze aan het einde van de dag achter.”
Menselijke ketting
“Ook al werken de mannen voor zichzelf, toch maken ze deel uit van een groep of gilde. Van daaruit hebben ze gemeenschappelijke taken. Zo zorgen ze via een menselijke ketting ervoor dat de stenen van de bodem van de groeve naar de rand worden gedragen. Zo kunnen de stenen makkelijk worden ingeladen door klanten. Dit vraagt om een enorme inspanning, omdat iedere steen zo’n 10 kilo weegt. Deze mannen zijn beter in vorm dan elke atleet die ik ooit ben tegengekomen.”
Mondiaal publiek
“Het werk is zwaar, maar de mannen hebben een blij gemoed en een goed gevoel voor humor. Ze vinden het leuk om gefotografeerd te worden en zijn blij met de afdrukken die ik voor ze meeneem. Elk jaar neem ik prints mee voor mensen die ik heb gefotografeerd. Vorig jaar waren dit meer dan duizend. Het kost me veel tijd om al die foto’s onder de mensen te verdelen. Ik doe het echter graag. Het is mooi om te zien hoe de mensen de foto’s vol trots tentoonstellen in hun huis. Dat is de afspraak: als ik een foto maak, neem ik de volgende keer de afdruk mee. Ook breng ik bladen en artikelen mee waarin de foto’s zijn opgenomen. Daarnaast steun ik de regio financieel, neem ik computers en camera’s mee en heb ik verschillende fotografen in Burkina Faso opgeleid. ‘Ik heb nooit kunnen dromen dat mijn foto ooit in een boek te zien zou zijn,’ kreeg ik ooit als reactie van een man. De dorpsbewoners zijn trots dat ze met hun verhalen een mondiaal publiek bereiken.”
Gewone man
“Met mijn foto’s wil ik een breed publiek laten zien hoe het leven is in West Afrika voor de gewone man. De westerse media laten vaak alleen de negatieve kanten van het leven in Afrika zien, waarbij het gaat om oorlog, honger, genocide en ziekten. Dit perspectief is weliswaar nieuwswaardig, maar wel incompleet en misleidend. Het toont namelijk niets van de rijkdom en complexiteit van het West-Afrikaanse dorpsleven. Deze mensen leiden een simpel, maar betekenisvol leven. Mijn werk toont wellicht een andere visie op Afrika, maar dat maakt deze visie niet minder realistisch of waar. Ik wil deze realiteit van het leven in West-Afrika laten zien, om tegenwicht te bieden aan de negativiteit die we veelal zien in beelden van Afrika.”
Reflecteren
“Dit jaar ga ik voor het eerst in ruim tien jaar niet naar Burkina Faso. Ik wil dit jaar gebruiken om terug te kijken en te reflecteren op mijn foto’s en ervaringen. Ook wil ik nadenken over wat hierna komt. Ik heb minstens 50 duizend foto’s gemaakt in Burkina Faso, waarvan veel nog niet ge-edited zijn of getoond aan het publiek. Uiteindelijk zal ik teruggaan naar Bereba om de veranderingen die de komende jaren gaan plaatsvinden, vast te leggen.” Meer informatie: www.davidpacephotography.com.
