Pf nummer 7: Nieuwe Documentaire Fotografie
Pf nummer 7is uit. In dit nummer worden diverse vormen van documentaire storytelling gebracht. We hebben diepgaande interviews met acht verschillende fotografen die ieder op hun eigen manier met de fotografie omgaan.
Het overzicht uit de inhoudsopgave:
Jan Banning
Het communisme is sinds de val van de Berlijnse muur, tevens het einde van de Koude Oorlog, zo ongeveer failliet verklaard. In de beelden van de kan- toren uit de vijf landen die Banning bezocht – India, Nepal, Italië, Portugal en Rusland – wordt dat bevestigd. “Het communistische gedachtegoed is bijna helemaal begraven, maar er leeft nog wel een behoefte aan een maatschappij waarin de welvaart en de economische middelen beter worden verdeeld.”
Bieke Depoorter
De Egyptische huishoudens die Bieke Depoorter voorbij de ontvangstruimte lieten komen, blijken lappendekens van veelkleurig behang, schaduwen, bed- dengoed, tapijten, gordijnen en andere sluiers te zijn. Het meest opvallende: de in wit geschreven Arabische teksten dwars over de foto’s heen, als een versiering van glazuur waarvan je samenstelling niet kent.
Andrea Stultiens
Andrea Stultiens reisde in 2001 naar een vriendin in Tanzania, Afrika, een con- tinent waar ze geen bijzondere interesse voor had. Zes jaar nadien realiseerde Stultiens er schoorvoetend een eerste project. Dat was het begin van een langdurige, artistieke relatie met het heden en verleden van Oeganda, waarin ze poogt bij te dragen aan een genuanceerde beeldvorming van het land.
Witho Worms
De foto’s uit het project Cette montagne c’est moi van Witho Worms zijn duister. Ze tonen donkere hopen materie, waardoor ze heel intrigerend zijn. Je beseft nauwlijks waar je naar kijkt. Wat is er zo bijzonder aan die donkere fo- to’s van kolenbergen ergens in een mijnstreek? De steenkolenbergen – ‘grafheuvels van een failliet kapitalistisch systeem’- noemt Worms ze, zijn gefotografeerd in België, Polen, Duitsland, Frankrijk en Wales. “Ik zie aan de vorm uit welk land welke berg afkomstig is. Ook bergen hebben een identiteit.”
Pierre Crom
Als hij op 27 februari 2014 voor het eerst voet op Oekraïense bodem zet, weet hij nog niet dat dit land en zijn bewoners de daaropvolgende drie jaar van zijn leven zullen beheersen. Fotojournalist Pierre Crom is een dag na zijn aankomst getuige van het begin van een oorlog die tot op de dag van vandaag voortduurt. Pierre Crom is geen oorlogsfotograaf, maar een fotojournalist die zich richt op politiek, sociale con icten en geopolitiek.
Yvonne Brandwijk
Het idee om vijf toekomstige wereldsteden vast te leggen in een multimedi- ale online productie ontstond ongeveer zo: journalist Stephanie Bakker deed voor een artikel onderzoek naar de Afrikaanse modescène en stuitte op een lijst van McKinsey met toekomstige wereldsteden. Ze was verbaasd over een aantal steden die op die lijst stonden en dook dieper in het onderwerp. Dit was ook het moment dat fotograaf Yvonne Brandwijk bij het project betrok- ken raakte. Samen besloten ze om vijf toekomstige wereldsteden uit te kiezen en deze steden nader te gaan onderzoeken op wat die steden uniek maakten.
Gabriëlle de Kroon
Met een combinatie van associatieve foto’s en familiealbums verbeeldt de Kroon in haar project Father het verhaal van haar opa en de invloed die zijn oorlogstrauma op zijn kinderen en kleinkinderen heeft gehad.
PORTFOLIO
Wout Berger
Eind jaren tachtig toerde Wout Berger jaren als landschapsfotograaf door Nederland. Hij legde ons land in volle glorie vast. Het zag er prachtig uit in zijn idyllische landschappen en indrukwekkende indus- triegezichten. Zijn foto’s hadden echter een dubbele bodem. Alle land- schappen die hij op de gevoelige plaat had gezet, waren zwaar vergift- igd. Het project is niet vergeten, met als gevolg dat Wout Berger in opdracht de landschappen van toen opnieuw is gaan fotograferen. De foto’s van het verleden en van het heden worden tentoongesteld in het Nederlands Fotomuseum en uitgebracht als boek.
Uit het Redactioneel:
Dit nummer is geheel gewijd aan de documentaire fotografie, waarbij we verschillende facetten en ontwikkelingen naast elkaar brengen. De verschillende projecten die in dit nummer gaan daardoor vanzelf een discussie met elkaar aan. We openen met het nieuwe project van Jan Banning, Red Utopia, over de laatste restanten van het communisme. Banning gebruikt in zijn boek de stelling van George Orwell: ‘De opinie dat kunst niets te doen heeft met politiek is op zichzelf een politieke houding.’ Anders gezegd: je niet interesseren in de politieke verhoudingen in de wereld is eigenlijk je kop in het zand steken voor de wereld om je heen, is een vorm van desinteresse.
Je zou deze stelling ook kunnen vertalen in de journalistieke aanpak van Frénk van der Linden. Je kunt als journalist én als mens niet voorbij aan een diepgaande nieuwsgierigheid voor de wereld en interesse in de ander. Deze basishouding is, denk ik, de grondslag voor alle documentaire fotografie. Fotografen brengen ons in contact met de wereld om ons heen. Dit zien we ook in het bijzondere project As it may be van de Belgische Magnum-fotograaf Bieke Depoorter. Zij speelde het klaar om in de tamelijk gesloten Egyptische huishoudens in Caïro door te dringen. Daar moet je een grote nieuwsgierigheid voor hebben. Zij liet het niet alleen bij foto’s maar liet de mensen zelf hun commentaren daarbij schrijven. Uiteindelijk zeggen de foto’s ook veel over haarzelf en haar ideeën over het medium fotografie. Zoals Bieke zelf zegt in het interview: “As it may be is het resultaat van het zoeken naar een oplossing voor mijn twijfels over het medium, mijn praktijk, hoe ik eerlijk kan zijn, welk doel mijn foto’s dienen. Het boek is een manier om mijn twijfels te openbaren.”
Pierre Crom was als eerste fotograaf bij de neergestorte MH-17. De oorlog in Oekraïne bleek later zijn grote onderwerp te worden, gedreven door de wens om beide kanten van het verhaal te laten zien. “Zoals altijd sta ik aan de kant van de slachtoffers, maar er zijn ook slachtoffers aan de andere kant van de frontlinie. Slachtoffers die in de bezette gebieden wonen.” Crom probeert ten alle tijden onafhankelijke journalistiek te bedrijven. Daarom probeert hij begrijp te hebben voor beide kanten van het front. Zijn boek War in Ukraine is het verslag van een open en geïnteresseerde houding.
Wout Berger is geen fotojournalist maar een conceptueel landschapsfotograaf. Ook hij gaat uit van een documentaire houding. Berger observeert met open blik hoe het landschap zich aan hem toont. Hij fotografeerde in de jaren tachtig gebieden waar gif onder de grond zat en ging onlangs weer teug om vast te leggen hoe het er nu bij staat.
Witho Worms is ook landschapsfotograaf met een uitgesproken concept, gekoppeld aan een inherent maatschappelijke interesse. Met een onderzoekende, bijna wetenschappelijke houding past hij bij elk project zijn bijzondere werkwijze aan om zijn onderwerpen goed te begrijpen en in te voelen. Voor al deze fotografen geldt hetzelfde: nieuwsgierigheid is de grootste gift.
