Solid ground – kinderen die de overtocht hebben gered
Aangespoord door de beelden van het Syrische jongetje Aylan Kurdi, dat dood aangespoelde op het Turkse strand, ging fotograaf Maikel Samuels naar Lesbos om een fotoserie te maken over gevluchte kinderen. “Ik heb zelf twee jonge kinderen, de beelden van het Syrische jongetje kwamen hard binnen. Ik houd me vaak bezig met sociale onderwerpen, mijn werk heeft altijd met mensen te maken. Om de vluchtelingenproblematiek kon je vorig jaar niet heen, ik wilde er iets mee doen. Als fotograaf kan ik dat het best door foto’s te maken.”
En dus vertrekt Samuels naar Lesbos. “Als je de beelden ziet vraag je je echt af wat mensen bezielt om zo’n gevaarlijke reis te maken met hun gezin. Waarom willen mensen zulke risico’s nemen? Dat is echt bizar. Gelukkig halen veel vluchtelingen de overkant wel. Dat wilde ik fotograferen, kinderen die net zijn aangekomen.”
Samuels vraagt toestemming aan de ouders om portretten te maken van hun kinderen. “Ik was goed voorbereid. De meeste mensen praten geen Engels, dus ik had in Nederland al een tekst op laten stellen in het Arabisch. Daarin vroeg ik om de persoonsgegevens van de kinderen: naam, leeftijd en waar ze naar toe wilden reizen. Ook stond daarin uitgelegd wie ik was en wat mijn bedoeling was.”
De emotionele staat waarin hij de mensen aantreft heeft veel te maken met het weer. “De eerste twee dagen was het mooi weer, zo’n 24 graden. De zee was heel kalm. De mensen waren opgewekt, het leek bijna een schoolreisje. In die omstandigheden duurt de overtocht maar een uurtje. Later in de week sloeg het weer om. De zee werd ruwer en het regende. Bij kinderen zag ik de angst in hun ogen. In een bootje stond het water bijna tot de rand. Mensen schreeuwden het uit van geluk toen ze veilig de overkant hadden behaald.”
Voor de fotograaf is het een vreemde ervaring om mee te maken. “Het contrast was groot. Je staat in een Europees land, op een vakantie-eiland en daar komen dagelijks bootjes vol mensen aan die hun leven wagen voor een beter bestaan. Ik voelde me soms heel ongemakkelijk. Ik stond daar als fotograaf de ellende van andere mensen vast te leggen. Daardoor denk je wel goed na over je rol als fotograaf. Maar dat is altijd de afweging van een fotograaf of journalist. Ik vind mezelf redelijk maatschappelijk betrokken en ik wilde dat dit gezien werd. Als fotograaf of journalist moet je wel stilstaan bij het feit dat het niet vanzelfsprekend is dat je andermans ellende vastlegt. En als je merkt dat mensen er niet op zitten te wachten, moet je dat respecteren. Al geldt dat ook in Nederland.”
Samuels heeft de ouders van de geportretteerde kinderen ook om een e-mailadres gevraagd. “Ik wil contact met hen zoeken, om te kijken waar ze uiteindelijk zijn beland, hoe hun reis is verlopen. De meeste mensen wilden naar Duitsland, maar sommigen gaven verassend genoeg Finland als eindbestemming op. Vaak hangt de keuze voor een land overigens samen met familie die zich daar heeft gevestigd. Bedoeling is dat ik de mensen ga op zoeken, om zo een mooi vervolgverhaal te maken.”
Zilveren Camera
Naast de portretten van de kinderen heeft Samuels op Lesbos ook nieuwsfoto’s en een serie over een priester gemaakt. Priester Christoforos is coördinator van het verzamelpunt voor vluchtelingen op het eiland. Een van de nieuwsfoto’s is beloond met de Zilveren Camera 2015. “Dat was een foto waarop je allemaal banden ziet drijven in zee tussen Turkije en Griekenland,” vertelt Samuels.
Samuels werkt momenteel met journalist Marijke de Vries aan een project over het dorpsleven in Tihange, België. In Tihange staat een kerncentrale. Hoe beïnvloedt deze het dorpsleven? Meer informatie: www.maikelsamuels.com.
